تحلیل بازار محصولات نانو نشان داد؛ ارزش دلاری محصولات نانوی ایرانی/ ساخت و ساز و خودرو در صدر فروش

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، ۲۰ سال از عزم کشور برای توسعه علم و فناوری نانو می‌گذرد؛ ایران در حالی در این عرصه پا نهاد که از تدوین برنامه‌های توسعه فناوری نانو در کشورهای داعی علم و فناوری چند سالی بیشتر نمی‌گذشت اما جامعه علمی کشور و به تبع آن فناوران و صنعتگران با این فناوری آشنایی نداشتند و متخصصان داخلی در این فناوری انگشت شمار بودند. علاوه بر آن زیست بوم نوآوری، کمتر رشد یافته بود و صنایع موجود، آمادگی الزام را برای جذب فناوری‌های پیشرفته نداشتند.

در این میان، عزم نخبگان و سیاستگذاران فناوری نانو بر آن شد که توسعه این فناوری، براساس یک الگوی پیشرفت بومی و درونزا، ضمن اشراف و تسلط علمی، راه تولید ثروت و دستیابی به بازارهای داخلی و خارجی را هموار سازد. فناوری‌نانو با تأثیر بر تمام صنایع با بهبود محصولات موجود در مرحله اول و همچنین ایجاد محصولات جدید در مرحله دوم، حجم بازار بسیار بزرگی را پیش روی جهان قرار داده است.

بازار فناوری نانو در ایران نیز در سالیان اخیر رشد پرشتاب و قابل توجهی داشته و همه حوزه‌های صنعتی را در بر گرفته است. یکی از الزامات پیشرفت فناوری نانو در کشور، پایش مداوم مسیر تجاری‌سازی فناوری‌های نانو در بستر بنگاه‌های اقتصادی است. در سالهای اخیر این پایش به صورت دوره‌ای و به شکل پیمایش بازار محصولات فناوری نانو توسط ستاد ویژه توسعه فناوری نانو صورت گرفته است. تحلیل اقتصادی شرکت‌های فناوری نانو و شناخت وضعیت بازار کالاها و خدمات فناوری نانو تولید داخل از مهمترین اهداف این پیمایش هستند.

تحلیل بازار محصولات نانو در سال ۱۴۰۱

ارزش دلاری فروش محصولات نانو ساخت ایران در سال ۱۴۰۱ معادل هزار و ۱۲۵ میلیون دلار بوده است. این میزان با احتساب نرخ برابری قدرت خرید (PPP) معادل چهار هزار و ۸۳۲ میلیون دلار می‌شود.

بازار محصولات نانو بر اساس نوع کالا، خدمات و تجهیزات

خدمات فنی شامل خدماتی است که شرکت‌های فنی از قبیل تجهیزات‌ساز یا تولیدی ارائه می‌دهند. بیشترین نوع خدمات در بازار ایران را خدمات پوششدهی با دستگاه PVD تشکیل می‌دهد. خدمات کسب و کاری نیز شامل خدمات آموزشی، تجاری‌سازی و مالکیت فکری و … می‌شوند که به بنگاهها یا افراد حقیقی فعال در فناوری نانو ارائه می‌شوند. در این بخش، خدماتی مورد محاسبه قرار می‌گیرند که ارائه آن خدمت، علاوه بر دانش تخصصی آن حوزه به دانش نانو نیز نیاز داشته باشد. حجم کل بازار تجهیزات و خدمات نانو در سال ۱۴۰۱ به ترتیب ۲۲۸۲ و ۵,۳۶۳ میلیارد ریال بوده است.

تعداد شرکت‌های فناوری نانو به تفکیک حجم فروش

بیش از ۸۵ درصد از کل حجم بازار نانوفناوری ایران در سال ۱۴۰۱ در اختیار ۶۹ شرکت اول قرار دارد.

حدود نیمی از شرکتهای نانو در سال ۱۴۰۱ حجم فروش کمتر از ۱۰ میلیارد تومان داشتند.

همچنین صنعت ساخت و ساز نزدیک به نیمی از بازار محصولات فناوری نانوی ایران در سال ۱۴۰۱ را در برگرفته که رقمی در حدود ۱۴۷ هزار میلیارد ریال می‌شود. بیش از ۹۰ درصد این رقم مربوط به بازار شیرآلات بهداشتی، کاشی و شیشه رفلکس است. صنعت خودرو و حمل و نقل در جایگاه بعدی قرار دارد و حدود ۳۸ هزار میلیارد ریال حجم فروش محصولات نانوی این حوزه است که ۶۵ درصد آن را کاتالیست‌های خودرو تشکیل می‌دهند. همچنین ۹۸ درصد از تمام سهم ۱۲.۵ درصدی صنعت نفت و گاز را نیز نانوکاتالیست‌های این حوزه تشکیل می‌دهند. حوزه‌های نانومواد، کشاورزی و آموزش کمترین سهم را دارند.

حجم فروش، صادرات و تعداد شرکتهای حوزه‌های صنعتی مختلف

در حوزه ساخت و ساز به دلیل وجود شرکت‌های بیشتر (۷۴ شرکت) حجم فروش و صادرات و همچنین رقابت بیشتر از سایر حوزه‌ها است. الکترونیک و اپتیک / فوتونیک هم سهم بالایی از بازار محصولات نانوی ایران را دارد ولی تنها ۵ شرکت در این حوزه فعال هستند.

در صنعت خودرو و نفت و گاز با وجود حجم فروش بالا، میزان صادرات اندک است.

دو حوزه رنگ و پوشش و نساجی جزو حوزه‌های با حجم صادرات نسبتاً بالا هستند.

کمترین شرکتها در حوزه‌های الکترونیک / اپتیک، کشاورزی و آب و محیط زیست هستند.

بیشترین تعداد شرکتها هم پس از صنعت ساخت و ساز در حوزه خدمات، تجهیزات و دارو و سلامت فعالیت دارند.